Buty do biegania po górach – jakie powinny być?

Buty do biegania w górach muszą być przemyślanym zakupem. Warunki panujące na górskich trasach są zróżnicowane, a modeli na rynku bardzo dużo. A wybór najbardziej uniwersalnego obuwia nie zawsze jest dobrym pomysłem. Jakie powinny być Twoje biegówki? Co muszą posiadać, aby bieg był bezpieczny, komfortowy, a obuwie było dostosowane zarówno do trasy, jak i Twoich potrzeb? Czytaj dalej, by znaleźć odpowiedzi na nurtujące Cię pytania. W tym artykule dowiesz się wszystkiego, co musisz wiedzieć, zanim kupisz buty do biegania po górach.

Buty do biegania w górach muszą mieć odpowiedni bieżnik

Bieżnik jest najważniejszym elementem. Musi być przede wszystkim agresywny. Oznacza to, że będzie miał elementy o odpowiedniej wielkości i rozstawie, które nadadzą dobrą przyczepność do określonego rodzaju podłoża.

I tu właśnie zaczynają się schody. W górach poruszamy się bowiem po zmiennym podłożu. Nieraz do szlaku trzeba dobiec drogą asfaltową, potem biegnie się przez las, w którym jest sporo błota, a potem pojawiają się skały i kamienie. W końcu to góry.

Całe szczęście w Polsce można wyróżnić góry z przewagą dróg o podłożu miękkim lub skalistym. Będziesz więc dobierać bieżnik w zależności od tego, po jakich górach przeważnie biegasz czy też zamierzasz biegać.

PODŁOŻE MIĘKKIE

Czyli błoto, śnieg, piach, leśne ścieżki, szutr, polne drogi. To coś, czego jest dużo w Beskidach i Bieszczadach, choć oczywiście nie brakuje tu też kamieni i skał (w Beskidzie Śląskim – w szczególności na Babiej Górze). Na większości tras warto jednak zainwestować w buty do biegania po górach z bieżnikiem do nawierzchni miękkich, szczególnie gdy szykujesz się do startu w deszczowym okresie.

Charakterystyka bieżnika na podłoże miękkie:

Na bieżniku znajdują się niezbyt gęsto rozmieszczone, wysokie elementy, mierzące około 6-8 mm. Przybierają one najróżniejsze formy, np. trójkątów czy logotypu danej firmy. To pozwala na wgryzanie się w śnieg czy błoto, a do tego podeszwa szybko się oczyszcza dzięki luźnemu rozmieszczeniu klocków. Buty do biegania z szeroko rozmieszczonymi kolkami nie zbierają błota ani mokrego piachu, dzięki czemu nie spowalniają użytkownika swoim ciężarem.

W bieżniku takich butów do biegania w górach stosuje się miękką gumę, która dobrze trzyma się na tego rodzaju nawierzchniach. Dodatkowo miękka podeszwa zapewnia odpowiednią elastyczność stopie, której łatwiej jest się „wyrwać” z grząskiego terenu, nie gubiąc przy tym buta. To wszystko zapewni Ci dobrą stabilność również podczas zbiegów.

Przykładem buta o takim bieżniku jest Inov8-X-Talon Ultra 260. Zastosowano w nim technologię Sticky Grip, która zwiększa przyczepność również na twardym podłożu. To zaś ma duże znaczenie, rzadko bowiem biega się tylko bo grząskim terenie – szczególnie w górach.

PODŁOŻE TWARDE

To trasa z dużą liczbą kamieni, skał, korzeni drzew. W Sudety i Tatry najlepiej wybrać się w butach o nieco innym bieżniku niż ten opisany powyżej. Buty do biegania po górach skalistych mają jeszcze bardziej odpowiedzialne zadanie, niż te na grząski teren – bo nie trzeba mówić, co grozi biegaczowi, którego obuwie zawodzi na litym kamieniu.

Charakterystyka bieżnika na podłoże twarde:

Na podeszwie znajdują się niewysokie klocki o dużej średnicy. Są one gęsto rozmieszczone. Tak agresywny bieżnik zapewnia odpowiednio duże tarcie pomiędzy stopą a skałami, które nierzadko są mokre. Dzięki temu będziesz bezpieczniejszy niż w podeszwie do nawierzchni miękkich. Pamiętaj również, że podeszwa do podłoża błotnistego będzie się o wiele szybciej ścierać podczas kontaktu z asfaltem czy skałami.

W bucie do nawierzchni twardych powinna być zastosowana jak najlepsza mieszanka gum, która będzie miała dużą odporność na ścieranie. Mimo wszystko odpowiednio miękka guma będzie równocześnie zwiększała przyczepność do skały – będzie się do niej dobrze kleiła.

Butem, który ma bieżnik dedykowany do skał, jest Brooks Cascadia 14 AW19. Tu zaś w agresywnym bieżniku z wieloma gęsto umieszczonymi elementami zastosowano dodatkowo technologię Trail Track, która znacznie poprawia przyczepność w mokrym terenie. Inny przykład – Hoka Evo Mafate, z bieżnikiem MegaVibram – kompozycją gum o maksymalnej przyczepnosci w najtrudniejszych warunkach.

Gdy Twoje trasy prowadzą przez śnieg i lód, to wymienione wyżej bieżniki mogą się nie sprawdzić. Przeczytaj nasz wcześniejszy wpis: buty do biegania zimą – jak wybrać odpowiedni model? Dowiesz się z niego, jaki bieżnik da radę w takich warunkach.

Buty do biegania po górach i amortyzacja – duża czy mała?

W butach trailowych amortyzacja jest przeważnie znacznie mniejsza niż w tych do biegania po asfalcie. Jeżeli więc zamierzasz biegać po tak zwanym podłożu miękkim, amortyzacja nie będzie aż tak bardzo potrzebna.

Sytuacja zmienia się jednak, gdy wybierasz się na długi bieg po skałach i kamieniach. Wtedy z pewnością dobra amortyzacja nie zaszkodzi, a wręcz pomoże Ci w trudach takiego biegu – stopa nie będzie boleśnie odczuwała każdego kamyka. Oczywiście wszystko zależy jeszcze od tego, czy wolisz mieć bardzo dobre czucie podłoża, czy jednak stawiasz na komfort biegu i stóp.

Podawany powyżej przykład buta Brook Cascadia na skały może się poszczycić dosyć dużą amortyzacją. Podobnie jest z obuwiem Altra Olympus 3.5. Dobrze izoluje od podłoża, co jest istotne zwłaszcza przy zbiegach. Miedzy innymi z tego właśnie te buty stają się bardzo wygodne. Z nimi na nogach długie biegi w Tatrach czy Sudetach nie brzmią już tak strasznie: to maksymalny możliwy komfort podczas biegu po nieprzyjaznych kamieniach i skałach.

Mimo wszystko, jeżeli mając „poduszki” pod stopami czujesz się niepewnie, a jesteś doświadczonym biegaczem (z mocnymi kolanami wyrobionymi bieganiem i ćwiczeniami), postaw na coś, co ma mniejszą amortyzację. Bardzo dobre czucie podłoża zagwarantują Ci m.in. buty Inov-8 Trailtalon 290.

Cechy niezawodnej cholewki w biegówkach górskich

Przejdźmy teraz do omówienia cholewki. Musi zapewniać odpowiednią wentylację i oddychalność. Ma też szybko pozbywać się wody, która dostanie się do środka. Delikatna siateczkowana cholewka nie zawsze się jednak sprawdzi, szczególnie w biegach górskich – chociażby ze względu na mniejszą żywotność w tak trudnym terenie. Jeśli do tego dojdzie pogorszenie pogody, błoto i śliskie kamienie, buty uprzykrzą Ci start…

Jak przygotować się do treningów w deszczu? Sprawdź w naszym artykule: bieg w deszczu podczas zawodów.

CHOLEWKA NA SKAŁY I KAMIENIE

W tym wypadku materiał cholewki musi być odporny przede wszystkim na otarcia o twarde przeszkody, jakimi są na przykład kamienie. Tym samym but musi mieć też specjalne wzmocnienia w postaci gumowego otoku, szczególnie z przodu i z tyłu. Zwiększy to bezpieczeństwo Twoich palców, gdy niespostrzeżenie uderzysz czubkiem stopy w wystający korzeń albo coś znacznie gorszego. Wydłuża to też żywotność buta.

W tym przypadku cholewka powinna również dobrze opinać stopę, a tym samym nadawać pożądane usztywnienie, co podnosi Twoją stabilność i bezpieczeństwo. Cholewka musi być całościowo mocna, gruba w przedniej części. Wzmocnione buty do biegania, w górach zabezpieczą twoje palce przed stłuczeniem.

CHOLEWKA NA BŁOTO I ŚNIEG

Czy w podmokłym, błotnistym czy też zasypanym śniegiem terenie cholewka z przewiewnej siateczki da Ci odpowiedni komfort? Owszem, woda może szybko z niej wypłynie, ale cały czas będzie się też do niej dostawać…

Jeśli jeszcze lubisz biegać zimą po zaśnieżonych trasach (pamiętaj, że w górach śnieg leży długo), w takim bucie będzie Ci najzwyczajniej zimno. Jakby tego było mało, przemoczone buty na spoconej stopie, staną się wymarzonym siedliskiem dla bakterii i grzybów.

Dlatego też warto zastanowić się nad obuwiem z membraną. Woda się tam nie dostanie (chyba że z góry, ale na to też można zaradzić). Membrana zwiększy także ciepło w środku buta. Nie będziesz się musiał martwić przemarzniętymi palcami, które będziesz starał się jakoś rozgrzać w pobliskim schronisku. Musisz jedynie zwrócić uwagę na szczelne wiązanie, bo jeśli do butów z membraną przemknie się woda, to już w nich zostanie. Membrana zapewnia wodoszczelność, ale i uniemożliwia sprawne odparowywanie wody ze środka.

W obu przypadkach cholewka ma dobrze trzymać stopę. Warto postawić na buty do biegania po górach z technologią Adapterfit (technologia inov-8), która dostosowuje je do naturalnego kształtu stopy. Oznacza to, że gdy Twoja stopa zaczyna puchnąć w trakcie biegu, cholewka zwiększa się wraz z nią, zapewniając odpowiednio dużo miejsca i komfortu. Jednocześnie nie zmniejsza przy tym Twojej stabilności i bezpieczeństwa.

Pozostałe cechy, na które należy zwrócić uwagę

Cholewka i bieżnik to nie wszystko. Poniżej znajdziesz rzeczy, na które również powinieneś zwrócić uwagę kupując buty do biegania w górach.

ODPOWIEDNIE WIĄZANIE

Przede wszystkim, buty mają bezbłędnie przytrzymywać stopę:

• podczas zbiegów (by palce nie uderzały o przód buta),
• na błotnistych trasach, gdzie łatwo stracić but w błocie

Pamiętaj również, że w czasie zawodów liczy się każda sekunda. Wyobraź sobie, że mały kamyczek wpada Ci do buta i chcesz szybko się go pozbyć. Co robisz? Odwiązujesz but, ściągasz, wywracasz do góry nogami, pozbywasz się kamyka, wkładasz but, ponownie go wiążesz… To długi proces. W takich sytuacjach znacznie lepiej sprawdzi się wiązanie na zaciąganie. Takie rozwiązanie pozwala nie tylko na szybkie dociąganie wiązania, ale także na sprawne ewentualne zmiany skarpet podczas ultramaratonu.

Przewidujesz, że na trasie znajdzie się sporo piachu i żwiru? Do butów warto na wszelki wypadek dokupić stuptuty. Głupio by było stracić wysokie miejsce w klasyfikacji przez zabłąkany kamyk, prawda?

JĘZYK BUTA

Ciekawym rozwiązaniem jest połączenie języka buta z cholewką, ukrywające się pod nazwą Endofit (technologia marki Salomon). Ta technologia tworzy w bucie półskarpetę wraz z językiem. To wszyty w środku buta rękaw, który okala stopę i nie pozwala się jej przesuwać w czasie zbiegów. Dzięki temu palce nie uderzają o przód buta. Jest szansa, że paznokcie nie zrobią się czarne i nie będą schodzić.

DROP BUTÓW DO BIEGANIA W GÓRACH

Czasami pięta jest położona w bucie wyżej od palców. Oznacza to, że but posiada drop, który jest niczym innym jak spadkiem od pięty do palców. Drop to nie tylko dodatkowa amortyzacja dla pięty. Pomaga on biegaczom, którzy jeszcze nie udoskonalili techniki biegu poprzez lądowanie na śródstopiu. Drop daje podparcie dla pięty i ułatwia bieganie.

Jeżeli dopiero zaczynasz biegać w górzystym terenie wybieraj buty do biegania z dropem od sześciu do 12 mm. Jeżeli jesteś już doświadczonym górskim biegaczem, który dużo pracuje nad techniką biegu, zapewne możesz przejść na drop poniżej 5 mm.

Dodatkowe informacje

Czy wiesz, że:

• są modele, które mając bieżnik dedykowany do skał posiadają na tych dużych elementach również niewielkie wypustki? Znacznie poprawia to pożądane tarcie na zbiegach;
• na błoto i śnieg przydadzą Ci się buty do biegania w górach ze zintegrowanymi stuptutami, które ochronią łydkę przed zabrudzeniem i nie pozwolą dostać się śniegowi od góry do wnętrza buta?
• trójkątne wypustki, które są zorientowane w różnych kierunkach, zwiększają przyczepność na mokrych, ale i miękkich szlakach?
• każde buty do biegania (po górach i nie tylko) powinieneś kupować (przymierzać w sklepie) po południu i powinny być one o około rozmiar większe od standardowego obuwia?

Jakie buty do biegania po górach dla początkujących i dla tych, którzy szukają czegoś uniwersalnego?

Na koniec poruszymy temat butów dla początkujących „górali”, które bardzo często są modelami najbardziej uniwersalnymi. Jak można się domyślić, trasy nieraz będą najpierw prowadzić przez asfalt, potem przez leśne ścieżki z błotem, a w końcu przez skały i kamienie.

Gdy chcesz mieć coś, co da radę w różnych warunkach trailowych, musisz iść na pewne kompromisy i ustępstwa. Na przykład:

• pomiędzy wielkością wypustek (ok 5 mm) a przyczepnością na skałach,
• rozmieszczeniem wypustek – zwykle są gęściej rozmieszczone niż na błoto, ale rzadziej niż w bieżniku na skały.

Jeżeli szukasz uniwersalnego obuwia, wybieraj takie, które ma podeszwę wyposażoną w technologię Sticky Grip ( technologia inov-8) lub podeszwą MegaVibram. Zastosowane w nich rozkłady kołków i mieszanki gum sprawiają, , że mimo bieżnika dedykowanego bardziej nawierzchniom miękkim niż twardym, podeszwa dobrze trzyma się na skałach.

Inne uniwersalne buty do biegania po górach, a także te przeznaczone do trailowych treningów to seria Salomon Speedcross, Inov-8 Triltalon 290 i Columbia Colorado III.